Հայերը Հունաստան եկել են մթա 5-3րդ հազարամյակների ընթացքում երկու կողմերից, հարավից` Կրետե, Միքենա և հյուսիսային մասից` Դելֆի;
Կրետե հայերեն նշանակում է . Կ-Ր-Ե-Տ-Ե~ "կղզի":
Հույն պատմաբան Պապապոստոլուն իր "Կրետե" գրքում գրում է.
"Քաղաքակրթության ամենավաղ հետքերը.... նկատված են Կնոսսում և վերաբերվում են մթա 7-րդ հազարամյակի վերջին: Այն Ժամանակ Կրետեում բնակվող մարդը գիտեր ինչպես է հարկավոր մշակել ցորեն և օգտագործել ` քարե պարզ գործիքներ..... Մթա 5-րդ հազարամյակում սկսել են ձեռքով կավե սափորներ պատրաստել և օգտագործել:
Այդ ժամանակաշրջանի սկզբում Նեոլիթի ոճի տարրերը դեռ պահպանել էին իրենց դիրքերը և թողնում էին իրենց ազդեցությունը թե' կյանքում և թե' արվեստում: Այդուհանդերձ, բավականին կարճ ժամանակամիջոցում նոր բնակիչները բավականին արագ ստեղծագործաբար զարգացրին ու փոփոխեցին հնաոճության գծերը ու փնտրում էին կղզու հարուստ պաշարները ուսումնասիրելու սեփական ուղիներն ու հնարավորությունները և կապի մեջ մտան Եգիպտոսի, Փոքր Ասիայի ու Սիրիայի հետ: Այստեղից նրանք ստանում էին պղինձ, անագ, փղոսկր և ոսկի:
Միքենա բառը հայերեն նշանակում է Մ-Ի-Ք-ՆԱ~ "մեծ մարդկանց ամրոցը եղավ նա":
Միքենան հինավուրց քաղաք է Հունաստանի հարավում , եղել է բրոնզե դարի /մթա 2800-1000/ Էգեյան մշակույթի կենտրոնը:
Միքենայի ծաղկման շրջանը եղել է մթա 1400-1200, սակայն մթա մոտ 1200թ. Միքենան կործանվել է հրդեհով:
Աթենքի Ազգային պատմական թանգարանի պատերին ոսկեգույն մեծ ու երկար ճառագայթներով մեծ արևներ կային: Այդ արևները հնագույն հայկական մշակույթին պատկանելու գլխավոր ցուցիչներն են հանդիսանում:
Դելֆի բառը հայերեն նշանակում է. Դ-Ել-Փ-Հ-Ի~ "իմ դիմաց ելան բոլոր պաշտող մարդիկ": Այս հայկական Գլխավոր Աստված Ար-ի և Մայր-Աստվածուհու` Հայայի /Երկիր/ բառերն են: Դելֆիում հույները որպես ազգ լիովին ձևավորվելուց և աստվածների իրենց պանթեոնը ստեղծելուց առաջ կառուցել են ԱՐ-ին նվիրված Արև Աստծո /Ապոլոնի/ հռչակավոր տաճարը: "Մթա 8-6դդ Հունաստանում գոյացան պոլիսներ /քաղաք պետություններ/ Աթենքում,, Սպարտայում և Կրետեում,: Մթա 5-4դդ պոլիսների ծաղկման շրջանն էր: Աթենքի ծաղկման շրջանը եկավ Պերիկլի իշխանության օրոք:
Հույն պատմաբան Պետրակոսը իր "Դելֆի" գրքում գրում է. "Այդ տեղում կատարված պեղումների շնորհիվ մենք իմացանք, որ այժմ "Միքենյան" կոչվող ժամանակաշրջանում Դելֆին մի փոքր գյուղ է եղել, որի բնակիչները պաշտում էին կին-աստված , այդ տեղերի տեր` Երկրի Աստվածուհուն: Այդ աստվածուհու կավե արձանիկները հայտնաբերվել են Ապոլոնի և Աթենաս Պրոնիայի տաճարների ամենախոշոր շերտում:
Ավելի ուշ, "Երկրաչափական" ժամանակաշրջանում Երկրի Աստվածուհու տաճարը վերածվեց Ապոլոնի տաճարի:
Մի շարք հույն պատմաբանների կարծիքով հայերը Դելֆիում են ծագել: Ես ուրախ եմ, որ նրանք կապ են տեսնում Դելֆիի ու հայերի մեջ, և համոզված եմ, որ ճիշտ հակառակն է տեղի ունեցել. Դելֆին կառուցել են հայերը: